Bielactwo vitiligo

Bielactwo /vitiligo/

Bielactwo jest stanem w którym dochodzi do niszczenia melanocytów(komórek wytwarzających barwnik skóry melaninę) co skutkuje powstaniem odbarwień.

Odbarwienia mogą mieć różna wielkość o średnicy od kilku mm, do kilkunastu cm.

Zmiany z reguły pojawiają się w młodości, a ich dynamika jest bardzo trudna do przewidzenia. Możliwe są 3 warianty:

- zmiany nie powiększają się

- zmiany wolno się powiększają

- zmiany bardzo szybko się powiększają - tzw. bielactwo piorunujące.

Odbarwienia przyjmują różną lokalizację. Najczęściej występują na dłoniach, rękach, twarzy, nogach, ale mogą pojawić się w każdym miejscu na skórze i błonach śluzowych. Czasami umiejscawiają się wokół naturalnych otworów ciała np. ust, odbytu. Ogniska pozbawione barwnika występują także na błonach śluzowych np. na żołędzi prącia.

Lokalizacja zmian, oraz ich rozległość są podstawą różnych klasyfikacji bielactwa(Thiersa i Dobsona, Ortonne i Bose…), które nie będą przytaczane, gdyż ich zastosowanie ogranicza się do rozważań akademickich.

Bielactwo dotyczy około 2% ludzi.

Istnieje kilka teorii tłumaczących niszczenie melanocytów, prowadzące do powstania odbarwień.

Jedną z wiodących, lecz nie wykluczająca innych(!) jest tzw. teoria autoimmunologiczna. Zakłada ona wytwarzanie przez organizm przeciwciał powodujących dysfunkcję oraz niszczenie melanocytów. Potwierdzeniem tej teorii jest występowanie w surowicy pacjentów wspomnianych wyżej autoprzeciwciał.

Bielactwo może współistnieć z innymi chorobami, min. cukrzycą i chorobami tarczycy.

Istnieje kilka metod leczenia bielactwa. Oto niektóre z nich:

I. tatuaż, makijaż permanentny, mikrotatuaż – nie jest to metoda leczenia bielactwa w pełnym tego słowa znaczeniu, niemniej jednak skutecznie maskuje przebarwienia. Polega na wprowadzeniu pod skórę związku barwiącego(tlenku żelaza).

II. PUVA = zastosowanie psoralenów(substancji zwiększających odpowiedź melanocytów na promieniowanie UVA) + naświetlanie promieniami UVA

a) miejscowe nakładanie psoralenów a następnie naświetlanie promieniami UVA - gdy odbarwienia zajmują mniej niż 20% powierzchni ciała

b) doustne podawanie psoralenów i naświetlanie promieniami UVA - gdy odbarwienia zajmują znaczna powierzchnię ciała.

Obie te metody wymagają wielu miesięcy cotygodniowych zabiegów w specjalistycznej przychodni dermatologicznej wyposażonej w lampę emitującą promieniowanie UVA.

III. Od niedawna bielactwo próbuje się leczyć środkiem immunosupresyjnym, który do tej pory był podawany pacjentom po przeszczepie narządów. Lek ten osłabia odpowiedź odpornościową typu komórkowego, co opóźnia odrzucenie przeszczepu, a w przypadku bielactwa zmniejsza niszczenie melanocytów.
Pomimo iż na zmiany skórne w bielactwie stosuje się inną postać leku(maść) niż w immunosupresji po przeszczepie(kapsułki/wlewy dożylne), niemniej jednak potencjalnie istnieje zagrożenie poważnymi skutkami ubocznymi.

IV. Niedawno na rynek wszedł preparat zawierający jako substancje czynne dwa enzymy – katalazę i dysmutazę nadtlenkową. Enzymy te unieszkodliwiają wolne rodniki tlenowe, będące czynnikami uszkadzającymi melanocyty. Preparat ten ma jakoby wspomagać metodę II.

V. Depigmentacja, czyli odbarwienie prawidłowo zabarwionej skóry. Jest to drastyczna metoda stosowana w sytuacji, gdy odbarwienia zajmują znaczną powierzchnię ciała(ponad 50%) i spodziewany efekt kosmetyczny wynikający z pozbawienia całej skóry barwnika będzie lepszy od stanu mozaiki. Ponieważ odbarwienie wywołane zastosowaniem tej metody jest nieodwracalne wskazane jest, aby pacjent podejmując decyzję przeanalizował jej możliwe dla stanu psychicznego następstwa z psychiatrą. Proces depigmentacji polega na smarowaniu dwa razy na dobę przez kilka miesięcy prawidłowo zabarwionej skóry preparatem odbarwiającym(monobenzon).
Ponieważ w efekcie depigmentacji cała skóra traci melaninę, zabezpieczającą przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych, konieczne staje się stosowanie na nieosłonięte części ciała preparatów z silnym filtrem o wartości SPF minimum(!) 15.

VI. Przeszczepy skórne i naskórkowe. Po wcześniejszym napromienianiu metodą PUVA w celu pobudzenia melanocytów do zwiększenia produkcji melaniny, pobiera się fragment zdrowej skóry i wszczepia w odbarwione miejsce.

Słowa kluczowe

bielactwo, vitiligo, melanina, melaocyt, menanocyty, bielactwo piorunujące, PUVA, depigmentacja, autoprzeciwciała, autoagresja, cukrzyca, choroby tarczycy, skóra, odbarwienia skóry, odbarwienie skóry, pobudzenie melanocytów, przeszczepy skórne, przeszczepy naskórkowe, tatuaż, makijaż permanentny, metoda PUVA, naświetlanie